ιντερμέδιο: ο επιτάφιος ενός αιώνα γραμμένος από τον ίδιο
(το παρακάτω κείμενο εκφωνήθηκε στη Λέσχη Φίλων του 20ου Αιώνα στην πανηγυρική συνεδρίαση της 31ης Δεκεμβρίου 1999
την ανάγνωση έκανε η ηθοποιός του Θεάτρου Τέχνης Ματίνα Σπάθη υπό τους ήχους των Nocturnes του Chopin
για την πατρότητα της «Απολογίας του 20ου Αιώνα» υπάρχουν συγκεχυμένες πληροφορίες
με τις περισσότερες να συγκλίνουν στο ότι ο συγγραφέας ήταν ανώνυμο μέλος της Λέσχης
κάποιοι ωστόσο που ισχυρίζονται πως ανήκουν στον στενό πυρήνα τον «φωτογραφίζουν»
υποστηρίζοντας πως πρόκειται για aficionado αστυνομικό παθιασμένο με την ιστορία)
Η Απολογία του 20ου Αιώνα
31 Δεκεμβρίου 1999, βράδυ
Όταν το κερί μου σβήσει
ας πάνε όλα στο διάολο: δε δίνω δεκάρα
κυνήγησα χρυσάφι και σκουπίδια
καλά τα κατάφερα
καλά;
εντάξει…περίπου καλά…
χμ;
καλά, ok, το ομολογώ:
σκατά τα έκανα...
Τα τελευταία γενέθλια
…Οι γέροι ασχολούνται με το παρελθόν, το θυμούνται, το ανακρίνουν, το αναπολούν και το μισούν. Έτσι κι αλλιώς είναι κάτι που δεν αλλάζει. Το παρελθόν δεν κάνει όνειρα, δεν έχει οράματα, δεν περιμένει τίποτα και δεν ελπίζει κάτι. Διαθέτει πείρα όχι όμως διάθεση. Είναι ένας δίσκος που έχει παίξει όλα του τα τραγούδια, μια γυναίκα που έβγαλε και τα εφτά της πέπλα. Κι όμως, το παρελθόν είναι το ταξίδι, ο δρόμος, η περιπέτεια. Οι Κύκλωπες κι ο θυμωμένος Ποσειδώνας, η εξερεύνηση του Μαγικού Δάσους, οι εμπειρίες, η γνώση. Κι εγώ έζησα πολύ, ταξίδεψα πολύ, έκανα, έπαθα και έμαθα πολλά. Γέμισα το βάζο του εαυτού μου με χρυσάφι και σκατά. Δεν αρνούμαι τίποτα. Δεν πετάω τίποτα. Η αντίφαση ήταν το παιχνίδι μου, έτσι ισορροπούσα. Μαύρο και άσπρο, καλό και κακό, άγγελος και διάβολος. Όπως η ζωή. Τώρα κλεισμένος στη μοναχική μου κάμαρα, περιμένοντας να παραδώσω, κοιτάζω έξω από το παράθυρο τη σκοτεινή λεωφόρο. Αρχίζει να βρέχει, οι στάλες χτυπούν το τζάμι αργά, ρυθμικά, σχεδόν τελετουργικά. Είναι η μουσική, το μπάσο που θα συνοδεύει την αφήγηση μου, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα για τα τελευταία γενέθλια μου. Και πρέπει να βιαστώ, ο χρόνος μου είναι δοσμένος. Σε λίγο γίνομαι εκατό…
Γυναίκες
Τις γνώρισα στο νηπιαγωγείο και τις έφτασα στα άστρα. Η αρχή έγινε με τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, όταν οι άντρες έλειπαν στο μέτωπο και τα κορίτσια άφησαν το σπίτι και ανέλαβαν την παραγωγή. Σαν να τους άρεσε αυτό, τα κατάφερναν καλά, σχεδόν όπως και οι άντρες. Όταν τα αγόρια γύρισαν, βρήκαν τα κορίτσια αλλαγμένα, σαν κάτι στο μάτι τους να γυάλιζε, σαν να τους κοιτούσαν με αυτοπεποίθηση και σιγουριά που δεν ταίριαζε στα θηλυκά. Αλλά ο πήχης ανέβηκε ψηλότερα, τα κορίτσια δεν μάσαγαν πια, έκοψαν κοντά τα μαλλιά τους, φόρεσαν παντελόνια ή κοντές φούστες και πήγαν να ψηφίσουν. Για πρώτη φορά η ιστορία αντίκριζε τέτοιους θηλυκούς ανθρώπους και σαστισμένη κι αυτή, σαν τους άντρες, δυσκολεύτηκε να καταγράψει το γεγονός. Οι γυναίκες που άρχισαν να κυκλοφορούν στους δρόμους, να εργάζονται, να καπνίζουν, να φλερτάρουν τα αρσενικά, ήταν κάτι αναπάντεχο, απίστευτο, καινούργιο. Οι γιαγιάδες τους λίγο πριν, έσερναν το βάρος μιας καταθλιπτικής παράδοσης που τους όριζε και τους περιόριζε τη ζωή, οι εγγονές όμως τα ανέτρεψαν όλα, τα πήραν σβάρνα, τα αναποδογύρισαν. Κανόνες, συμβάσεις, αρχές, ήθη, νόμους, προκαταλήψεις, συμπεριφορά και πρότυπα, όλα τα έκαναν κομμάτια, τα διέλυσαν, τα πάτησαν με τις ψηλοτάκουνες γόβες τους. Και κάνοντας ένα παρατεταμένο σπριντ ξεπετάχτηκαν εκεί γύρω στη δεκαετία του ’60, λαμπερές σαν κάντιλακ, κοφτερές σαν λεπίδες και μαγικές σαν νύχτα. Έτοιμες για το βάθρο. Ποιος μπορεί να τις αγνοεί; Ποιος αμφιβάλλει ότι μετά από εμένα το γέρο-1900, είναι η σειρά του πιτσιρικά που έρχεται; (Ο θεός μαζί του).
Άντρες
Οι γυναίκες με γρήγορες μπαλιές και συνεχή limit up τους αιφνιδίασαν και τους τα πήραν όλα. Από ρόλους και επαγγέλματα μέχρι το κατ’εξοχήν ρούχο τους, το παντελόνι, ακόμα και τα σύμβολα τους, το τσιγάρο και το αυτοκίνητο. Στην αρχή οι άντρες πίστεψαν ότι ήταν κάτι πρόσκαιρο, περαστικό, μια γελοία αντιγραφή τους. Όμως όχι, τα κορίτσια σοβαρολογούσαν. Και πάει τέλειωσε, τα αγόρια το χώνεψαν. Το πήραν απόφαση. Έπρεπε πλέον να μοιραστούν το θρόνο τους, όπως μοιράζονταν τα κρεβάτια τους. Τα τελευταία πάντως χρόνια δείχνουν μια ανάκαμψη, καθώς οι γυναίκες ζαλισμένες από τη σούπερ δόση της ανόδου, αναζητούν ένα μέτρο και δείχνουν μια διάθεση επανεκτίμησης της διαδρομής τους.
Επανάσταση
Εγώ ήμουνα ο πιο επαναστατικός αιώνας. Κι όμως, στα χέρια μου ξεψύχησε η επανάσταση. Η πινακοθήκη των ηρώων, τα εικονίσματα των μαρτύρων, σκονίζονται πια στο πατάρι μαζί με τα άλλα λάφυρα της εφηβείας μου. Η επανάσταση ήταν το καλό χαρτί που μου έδωσε ο πατέρας μου. Πήρα λοιπόν τις μεγάλες πατρικές προσδοκίες και στα 17 μου, περνώντας το speed των ορμονών μου, έκανα το όνειρο πραγματικότητα. Και συντρίμμια. Ματαίωσα το happy end στο ωραίο παραμύθι και η επανάσταση δεν έφτασε στην παράδεισο αλλά γύρισε το νόμισμα από την άλλη και καλωσόρισε την κόλαση. Εγώ και η ιστορία κάναμε τα δικά μας, κι όσοι κρατώντας το μίτο της λογικής που ύφαναν οι Διαφωτιστές και ενίσχυσαν ο Μαρξ και οι επίγονοι, πίστεψαν ότι θα βγουν στο φως, βρέθηκαν ξανά μπροστά στα κέρατα του Μινώταυρου.
Η λύση παράδεισος μετατέθηκε δυσμενώς, η θρησκεία δεν αποδείχτηκε όπιο, η τέχνη θα συνεχίζει να παρηγορεί τους ανθρώπους αναζητώντας το αδιόρατο «αχ» και ο κόσμος θα πάει στο νέο αιώνα, χωρίς πια βεβαιότητες.
Ναρκωτικά
Ξεκίνησαν ως πνευματικές ενέσεις για την αναζήτηση και την καταγραφή του «άλλου πράσινου κόσμου». Υποσχέθηκαν την περιπέτεια, την αναζήτηση, την ομορφιά. Φλέρταραν με την ελευθερία και υπαινίχτηκαν την ολοκλήρωση. Και αφού έφαγαν μερικά από τα καλύτερα μυαλά και σώματα, κατέληξαν να σέρνονται μ’ένα ξεφτιλισμένο σώμα και μια χεσμένη ψυχή σε δημόσια ουρητήρια, γκρεμισμένα βρωμόσπιτα, μυρίζοντας σαπίλα, ουλίτιδα και εξαθλίωση. Είναι ο χειρότερος, ο πιο γκρίζος απ’τους μύθους μου. Πάρτε τα από μπροστά μου τα σιχάματα, να μην τα βλέπω.
Το φεγγάρι
Εγώ έμπηξα το μαχαίρι στους ρομαντικούς και κατέβασα το σύμβολο τους στη γη. Ποιος του δίνει πια σημασία; Κρανίου τόπος, κρατήρες και άγονη έρημος, πληκτικό σαν τις τηλεοπτικές λήψεις της κατάκτησης του. Ποιος μπορεί τώρα πια να αφήσει ελεύθερη τη φαντασία του κοιτώντας το χλωμό κίτρινο της σελήνης στο νυχτερινό ουρανό; Ποιος μπορεί να ονειρευτεί ταξίδια γεμάτα περιπέτεια και παράξενα μικρά ανθρωπάκια; Η πανάρχαια μυστηριακή έλξη και η γοητεία του αγνώστου έσβησαν, μόλις ο άνθρωπος πάτησε το πόδι του εκεί πάνω. Όλα είναι εξερευνημένα, τακτοποιημένα, μετρημένα. Τ’αστέρια συνεχίζουν να λάμπουν γύρω από ένα φεγγάρι που είναι σε όλους πληκτικά γνωστό. Ναι, εγώ δολοφόνησα το σεληνόφως.
Μουσική
Το rock’n’roll ήταν όλα τα λεφτά. Η μπόμπα έσκασε όταν βρισκόμουνα στη μέση. Πιο δυνατή και λαμπερή από αυτή της Χιροσίμα. Η έκρηξη ήταν τόσο δυνατή που πλημμύρισε με αστρόσκονη όλο τον κόσμο, μια αστρόσκονη γεμάτη μπλου-τζιν, κόκα κόλα, Τζουκ-μποξ, βινύλιο, γρήγορες κιθάρες και κουνιστούς γοφούς. Η Αμερική κατέκτησε το σύμπαν με τρία ακόρντα, πολύ μπριγιαντίνη, φορώντας τα blue suede shoes του Έλβις. Αυτό ήταν το νέο, ό,τι ακολούθησε μετά ήταν τα σόψια ανάποδα. Το rock’n’roll ήταν το όπλο που δεν κατάφερε ποτέ να κατανοήσει και να φτιάξει η Σοβιετική Ένωση, γιατί εδώ χρειαζόταν κάτι πολύ περισσότερο από κατασκόπους, κώδικες, επιστήμη και κομματική πειθαρχία. Προοπτική: Δύσκολα τα πράγματα, όλα σχεδόν έγιναν. Είπα, σχεδόν…
Οι πόλεμοι
Πρέπει να απολογηθώ. Γιατί γέννησα, έθρεψα και είδα τους μεγαλύτερους, τους χειρότερους πολέμους της ιστορίας. Τι να πω για τα 10.000.000 νεκρούς του Πρώτου Μεγάλου Πολέμου και τα 30.000.000 του Δεύτερου; Πώς να δικαιολογηθώ για τα εκατοντάδες χιλιάδες θύματα άλλων μικρότερης έκτασης αλλά εξίσου ολέθριων πολέμων; Εγώ είμαι που έφτιαξα τις πιο φονικές μηχανές της ιστορίας. Απαίσια και αποκρουστικά τερατουργήματα που πατώντας πάνω στην επιστήμη και παρασύροντας στα άκρα την ανθρώπινη φαντασία, μπορούν να γίνουν οι μαζικοί εξολοθρευτές κάθε ζωντανού οργανισμού πάνω στον πλανήτη.
Κοιτώ πίσω μου τα ποτάμια του αίματος, ακούω τις φωνές των πληγωμένων. Τρομάζω στη σκέψη ότι όλα αυτά γίνανε για το τίποτα. Λίγες σπιθαμές γης άλλαξαν όνομα, κάποιοι άρπαξαν κάτι από κάποιους άλλους για να το χάσουν με τη σειρά τους σε λίγο. Ανοίγω καμιά φορά τον Ηράκλειτο και διαβάζω αυτό που πρώτος είπε, ότι δηλαδή ο πόλεμος είναι ο πατέρας των πάντων. Το είπανε κι άλλοι αργότερα αυτό, πως η ανθρωπότητα προχώρησε μέσα από τους πολέμους γιατι αυτοί σπρώξανε την τεχνολογία μπροστά και όταν ήρθε η ειρήνη, ο άνθρωπος ωφελήθηκε πολύ. Πως δίχως τους πολέμους η τεχνολογική εξέλιξη θα βραδυπορούσε. Δεν μπορώ όμως να παρηγορηθώ. Γιατί τίποτα δεν είναι πιο πολύτιμο από την ανθρώπινη ζωή, καμία ιδέα δεν αξίζει ούτε μια σταγόνα ανθρώπινο αίμα. Κι αν ο πόλεμος είναι στη φύση του ανθρώπου, ένα από τα πιο αρχέγονα ένστικτα του, τότε θα πρέπει ο γιος μου να βρει ένα τρόπο να σβήσει από την ομαδική μνήμη αυτόν τον καταστροφικό αταβισμό. Ας σωπάσω όμως εδώ. Θα’θελα, για όλους αυτούς που χάθηκαν, να κρατήσω ενός αιώνα σιγή…
Βλακεία
Ήταν ακατανίκητη, όλοι το ψιθυρίζαμε. Τώρα όλοι το ξέρουμε. Οι Ρασιοναλιστές με τον οδοστρωτήρα της λογικής απέτυχαν. Η Τόλμη και Γοητεία στρίβει το τιμόνι στο παγκόσμιο χωριό και η Παουλίνα φτιάχνει πλανητικές κοινότητες. Τα σλόγκαν παίρνουν τη ρεβάνς. Στο τραγούδι βασιλεύει ό,τι πιο βαρετό και συμβατικό. Κάθε απόγευμα η νοικοκυρά μαστιγώνει τα κουρδιστά πορτοκάλια. Οι διαφημιστές ιδρώνουν σε κάθε στεναγμό της. Όμως όλα αυτά τα βρίσκω ενδιαφέροντα, με μέλλον, υπέροχα απίστευτα, σχεδόν σουρεαλιστικά. Τα υπέροχα, πανέξυπνα μάτια της Εσμεράλντα καθώς έκλειναν, έπηξαν το μπλε της νύχτας.
Η καθημερινότητα
Ένα από τα πράγματα που άλλαξα ολοκληρωτικά, που αναδημιούργησα, είναι αυτό που λέμε καθημερινή ζωή. Την ίδια τη ζωή δηλαδή. Αν η ύψιστη έκφραση του πολιτισμού είναι η καλλιέργεια του μη απαραίτητου, τότε, η πρακτική της εκδήλωση συνίσταται αναμφισβήτητα στην αλματώδη αύξηση του ελεύθερου χρόνου. Ποτέ άλλοτε ο άνθρωπος δεν είχε τόσο ελεύθερο χρόνο. Αλλά και σε υλικό επίπεδο, ένας σημερινός βιομηχανικός εργάτης έχει ανέσεις και πεδίο δραστηριοτήτων πολύ υψηλότερα από αυτά που είχε ένας τοπικός ηγεμόνας του Μεσαίωνα. Δημιούργησα ανάγκες που δεν υπήρχαν πριν, που ωστόσο τόνωσαν και έθρεψαν όλα τα παραμελημένα συναισθήματα φιλαυτίας και ματαιοδοξίας που έχει ο άνθρωπος. Έφτιαξα εκατό χιλιάδες και παραπάνω διαφορετικές διασκεδάσεις και ηδονές. Γκρέμισα τους τύπους, διέλυσα τις συμβάσεις του καθωσπρεπισμού, κορόιδεψα τη σοβαρότητα κι έκλεισα το μάτι στην ελαφρότητα. Έκανα την κάθε μέρα (αν το επιθυμήσει κανείς) Κυριακή και γιορτή. Πέταξα στα σκουπίδια τη χονδροειδή διαίρεση των ανθρώπων σε μικρούς και μεγάλους και έβαλα στη θέση τους δεκάδες άλλες κατηγορίες, επιμερίζοντας τα ενδιαφέροντα, φτιάχνοντας ένα τεράστιο αγοραστικό κοινό για κάθε μία από αυτές. Άμβλυνα το διαχωρισμό των τάξεων και όξυνα τη διαφορετικότητα των διαθέσεων και των καταβολών. Άνοιξα την αυλαία της τέχνης στο Μεγάλο Κοινό με τις καινούργιες εφευρέσεις μου, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, του προσέφερα το πιο γεμάτο και πολύγευστο πιάτο που είδε ποτέ.
Έδωσα τη δυνατότητα στον καθένα, έστω για μια μέρα, να γίνει βασιλιάς. Άφησα και αφήνω ως τις τελευταίες στιγμές μου, την ελευθερία στον κάθε άνθρωπο να πετάξει τη ζωή του στα σκουπίδια ή να ψάξει σ’αυτά για κρυμμένα λουλούδια ή για αστέρια που ξέπεσαν εκεί. Αυτό που άλλαξα, η μεγάλη μου προσφορά, είναι ότι όλοι πια έχουν αυτή τη δυνατότητα. Η εκλογή, δική τους.
Εργασία
Κάποτε ήταν η τιμή και το καμάρι. Ο οικοδόμος, ο εργάτης, αυτός που δούλευε σε βαριές δουλειές, λεγόταν άντρας. Τώρα, βλάκας. Η δουλειά είναι δουλεία. Πάει και τέλειωσε. Άρπαζε τα, χωρίς να κουράζεσαι. Κάνε το μεγάλο κόλπο. Παίξε το δικό σου παιχνίδι. Τίναξε τους στον αέρα. Πιάσε την καλή, μια κι έξω.
Η φύση
Αυτή πλήρωσε τα σπασμένα, τα απωθημένα των χαμηλών τάξεων για τους 19 αιώνες ανέχειας. Η κατανάλωση την ξέσκισε. Μόλυνση, ρύπανση, καταστροφή, διαταραχή, εξάντληση, είναι το πένθος στο μανίκι μου. Η εκλεκτή των ποιητών και των καλλιτεχνών έγινε ο βόθρος των βιομηχάνων. Το αεράκι μυρίζει διοξείδιο, η θάλασσα αφρίζει παράξενα, το χώμα είναι άγνωστη λέξη στις πόλεις.
Αρρώστιες
Πανούκλα, χολέρα, φυματίωση. Όλες οι ωραίες και καλές κοπέλες θερίστηκαν από το δρεπάνι της επιστήμης μου. Ο κάνσερ κουνάει ακόμα τις δαγκάνες του, μα έχω βάσιμες ελπίδες πως ο γιος μου θα του κόψει τη μια. Ναι, εξαφάνισα τον προαιώνιο ανθρώπινο φόβο για τις θανατηφόρες αρρώστιες. Νίκησα τους γίγαντες, μα γέννησα ένα δράκο με τέσσερα γράμματα: AIDS.
Η γνώση
Δε μπορώ να αρνηθώ πως στη σκυτάλη που παρέλαβα από τον 19ο και καλούμαι να παραδώσω στον 21ο, δεν προσέθεσα κι εγώ μερικούς κόκκους σοφίας. Κι αφού ανάλυσα, κατακερμάτισα, επιμέρισα εξαντλητικά τη γνώση, προσέφερα στους ανθρώπους τελικά μια γνώση μάλλον ενδοσκοπική, που παραπέμπει περισσότερο στο Μάρκο Αυρήλιο και το «ένδον σκάπτε», παρά σε κάποιο σύστημα. Άλλωστε, διαλύοντας το μύθο της επανάστασης, ακριβώς απέδειξα ότι η μόνη πραγματική επανάσταση είναι η εσωτερική. Κι η αλήθεια; Η αλήθεια, αν υπάρχει τέτοιο πράγμα, συνοδεύεται απαραίτητα από μια μονολεκτική κτητική αντωνυμία. Ας ψάξει ο καθένας τη δική του…
Αθλητισμός
Κανένας ίσως δεν περίμενε ότι ο αθλητισμός στις μέρες μου θα έπαιρνε τέτοιες διαστάσεις. Όμως κι αυτός, επηρεάστηκε αναπόφευκτα από το φαινόμενο που με χαρακτηρίζει: γιγαντισμός. Πού να βρεθεί εδώ θέση για τον αρχαίο «κότινο», ή για τις ευγενικές παλαίστρες της αγοράς. Εδώ μιλούν οι αριθμοί, η διαφήμιση, τα μυθικά συμβόλαια. Κανείς δεν μπορεί όμως να μου αρνηθεί ότι καλύπτω έτσι, μια σχεδόν καθημερινή ανάγκη του ανθρώπου να ταυτιστεί, να εκτονωθεί, να ζητωκραυγάσει, να στοιχηματίσει, να διασκεδάσει.
Πατάει το κουμπί κι έχει μπροστά στην οθόνη του, σε απευθείας μετάδοση, τους Βένετους και τους Πράσινους ολοζώντανους να διασταυρώνουν τα ξίφη. Οι Ολυμπιάδες συνεχίζουν να μετρούν τα χρόνια ανά τέσσερα, οι γυναίκες κι εδώ άλωσαν παραδοσιακά αντρικά κάστρα φθάνοντας στα άκρα (πυγμαχία, άρση βαρών, μαραθώνιος), η ζωή συνεχίζεται. Να μην ξεχάσω να πω, ότι παρόλα αυτά, δεν μπορώ να μην είμαι υπερήφανος για μερικούς υπεραθλητές που έλαμψαν κατά τη διάρκεια μου: Τον Τζέσε Όουενς, το Μωχάμετ Άλι, τον Πελέ, τον Καρλ Λιούις, το Μάϊκλ Τζόρνταν. Αυτά.
Σεξ
Σώματα γυμνά, ημίγυμνα, προκλητικά. Σώματα που συνεχώς ζητούν τη ματιά, το θαυμασμό, το άγγιγμα, τον πόνο. Χτύπα με, μαστίγωσε με. Αν μ’αγαπάς, μη με λυπάσαι. Φίλα τη μπότα μου, ω Σέβεριν. Οι παρτούζες πηγαινοήρθαν. Οι Trans μπήκαν στην πινακοθήκη των αγίων. Οι Αμφί βρήκαν το χαμένο νήμα της κλασσικής αρχαιότητας. Οι straight ξαφνικά, ένιωσαν τόσο μόνοι. Το porno έγινε τέχνη και μάλιστα προχωρημένη, βιομηχανία που κατέκλυσε τα πάντα. Η αλυσοδεμένη λίμπιντο γιόρτασε την ελευθερία της, καρατομώντας ταμπού σε κάθε συνοικιακή λαιμητόμο. Δυστυχώς, το aids έριξε τα μαύρα του πέπλα…
Μόδα
Είναι η δέκατη Μούσα. Η σειρήνα που τραγούδησε μπροστά στον καθρέφτη κι απάντησε μόνη της στην ερωτούσα μάγισσα: είσαι όμορφη, μπορείς να γίνεις ομορφότερη. Στα δοκιμαστήρια των πολυκαταστημάτων γίνεται η πιο μαγική μεταμόρφωση. Λάμπει ευγενική η ματαιοδοξία απεκδυόμενη όλα τα σκοταδιστικά «δήθεν» του παρελθόντος. Δροσίζεται από τις βεντάλιες της κοκεταρίας, της επίδειξης, της αυτοπεποίθησης. Το στυλ γίνεται απαστράπτουσα αλήθεια. Εδώ, γράφονται αριστουργήματα. Υπέροχα σονέτα από ύφασμα, μαλακές άριες από δέρμα, λυρικά έπη από μετάξι. Η απλότητα παίρνει τη ρεβάνς, κάνοντας ένα απλό κομμάτι πανί να λάμψει και να λατρευτεί. Η πρόκληση και η αθωότητα παίζουν στο διπλό πιάνο τη νέα σονάτα του σεληνόφωτος. Η αυταρέσκεια ορμά στις φωτισμένες σάλες κι η Σταχτοπούτα αλλάζει μόδιστρο. Η κάθε μέρα, κι η πιο συνηθισμένη, ζητάει τη δική της ξεχωριστή πινελιά. Το καθημερινό ρούχο γίνεται σύμβολο και προκαλεί τους σημειολόγους. Τα μάτια περιμένουν, τα βλέμματα κρατούν έτοιμα το καρφί και το σφυρί, ο πίνακας δεν μένει ημιτελής. Όλοι θέλουν, όλοι μπορούν, όλοι είναι σταρ.
Τέχνη
Γέννησα μεγάλους συγγραφείς και ποιητές, που κάνοντας μετάγγιση από το αίμα των άλλων αιώνων, πρόσθεσαν μια όγδοη νότα στο τραγούδι της ανθρώπινης περιπέτειας. Έβγαλα μεγάλους ζωγράφους που για πρώτη φορά εξερεύνησαν τα κοραλλένια σταροχώραφα της υπερπραγματικότητας. Ξεπέταξα και καλούς μουσικούς, μα ο 17ος και ο 18ος, μου είχαν βάλει για τα καλά τα γυαλιά, μέχρι που έπαιξα το χαρτί «rock’n’roll». Έτσι όχι μόνο ρέφαρα, αλλά σμπαράλιασα, διέλυσα, μεταμόρφωσα και ξανάφτιαξα από την αρχή το μουσικό χάρτη. Κάποια στιγμή βαρέθηκα κι έφτιαξα μια τέχνη για την πάρτη μου, καινούργια, λαμπερή, μαγική, που να περιέχει όλες τις άλλες: τον κινηματογράφο.
Κατανάλωση
Η νέα ειδωλολατρία. Ο μύλος που γύρισε το οικονομικό σύστημα. Το Βατερλό του Μαρξ. Η καινούργια ηδονή κι ο λόγος ύπαρξης εκατομμυρίων ανθρώπων.
Εγκληματικότητα
Ωραία ριγέ κοστούμια, ρεπούμπλικες, καπαρντίνες, πολυβόλα με στρογγυλούς γεμιστήρες στα χέρια αδίστακτων δολοφόνων με αγγελικό πρόσωπο. Οι κακοί των σύγχρονων παραμυθιών. Το φιλμ νουάρ της ανθρώπινης ψυχής από το Σόχο και τη Σαγκάη μέχρι το Σικάγο και την Τρούμπα του Πειραιά. Εκεί όπου ο Αρμάνι συναντάει την Καμόρα κι ο Ντόριαν Γκραίη το πορτραίτο της ψυχής του. Είναι η λιτανεία των ασεβών, το συναξάρι των αμαρτωλών παιδιών μου, που κανείς δεν μπορεί να τους αρνηθεί, ότι είχαν στυλ ή ότι μάθαιναν γρήγορα βλέποντας σινεμά.
Εσώρουχα
Οι παππούδες μου δεν τους είχαν δώσει μεγάλη σημασία, αλλά κι εγώ δεν είχα καταφέρει μέχρι μια ηλικία σπουδαία πράγματα. Δεν είχα βρει τη σωστή δόση, κάτι έλειπε. Κάτι που θα ξυπνούσε τις σκοτεινές τους δυνάμεις, που θα τους έδινε μια εξωλογική διάσταση σαν ψηλαφήσιμη ενοχή, κάτι που θα τα έκανε να υπαινίσσονταν την καταστροφή, τον ολοκληρωτισμό και το θάνατο. Και βέβαια στους άντρες δεν είχα μεγάλα περιθώρια, οι γυναίκες ήταν το πεδίο μου. Ένα βράδυ λοιπόν με μια διάθεση από αφρίζουσα γεροντική λίμπιντο και φαντασιώσεις χρωματισμένες από τον «Μεγάλο Αυνανιστή», ανακάτευα στο υπόγειο τα χημικά, ψάχνοντας το μαγικό σχέδιο. Σε μια στιγμή απόγνωσης μάλιστα τηλεφώνησα κάτω στην κόλαση ζητώντας υλικά. Ξαναπροσπάθησα και βγήκα στο φως της ημέρας σφυρίζοντας «εύρηκα». Για άλλη μία φορά τα είχα καταφέρει. Το σήκωσα ψηλά και το κοίταξα: Λαμπερό σαν λεπίδα, τρυφερό σαν χάδι, μικρό σαν ανθρώπινη παλάμη, πιο καυτό από φωτιά και πιο ανατρεπτικό από όνειρο. Είχα δώσει στην αμαρτία υπόσταση. Οι άντρες ένιωσαν το θείο ρίγος. Ο φετιχιστής ευτυχισμένος έγειρε πάνω στα γυναικεία συρτάρια. Και η αμαρτωλή κορδελίτσα του στρινγκ άναψε τον μαγνήτη της καλώντας στη μόνη ανθρώπινη παράδεισο. Ας επαναλάβω λοιπόν τη μεγάλη ανομολόγητη πανάρχαια αλήθεια: πως ένας ωραίος κώλος μπορεί να σε παρηγορήσει για όλες τις αθλιότητες της ζωής.
Ο τύπος
Κάποτε, όχι πριν πολλά χρόνια, κάτι που συνέβαινε στην Αμερική, η Ευρώπη το μάθαινε μετά από 1-2 μήνες, όσο χρειαζόταν ένα καράβι για να διατρέξει την απόσταση. Λίγο αργότερα το γεγονός παρουσιαζόταν με ένα λιτό τηλεγράφημα, σχεδόν την ίδια μέρα που συνέβαινε. Τώρα ο άνθρωπος είναι στη μέση των γεγονότων, όπου και αν συμβαίνουν. Παρακολουθεί από το σπίτι του, συμμετέχει. Τα ΜΜΕ δεν είναι απλά η τέταρτη εξουσία, περιέχουν και κρατούν σφιχτά όλες τις υπόλοιπες. Η αλήθεια παρουσιάζεται με πολλούς τρόπους ανάλογα με το σκηνοθέτη, τον πολιτικό ή τον οικονομικό. Η υπερπληροφόρηση δεν είναι κακή από μόνη της κι η κακή της αισθητική εύκολα μπορεί να υπονομευθεί. Φτάνει αυτός που βλέπει, ακούει, διαβάζει, να συνεχίζει να κάνει αυτό που υποδηλώνει η πλανητική του ταυτότητα: να άνω-θρώσκει.
Η τεχνολογία
Γέμισα όλη τη Γη με καλώδια, τρανζίστορς, μικροτσίπ κι άλλα πολύπλοκα μαραφέτια. Έστειλα το ανθρώπινο σήμα στους άλλους πλανήτες, στα άστρα, στις σκοτεινές λεωφόρους του Γαλαξία. Έφτιαξα μυριάδες χαμογελαστές γυαλιστερές ηλεκτρικές συσκευές που δροσίζουν, ζεσταίνουν, ψυχαγωγούν, κουρεύουν, ποτίζουν, χαϊδεύουν, γιατρεύουν, παρηγορούν, μετρούν, υπολογίζουν, σκέφτονται, αποφασίζουν, φιλοσοφούν, αυνανίζουν. Αν αυτό βοηθά τους ανθρώπους να προχωρούν εξημερώνοντας τα μικρά ζωάκια των αναγκών τους, τότε χαίρομαι. Αν είναι απλά, άλλος ένας κρίκος στην αλυσίδα τους, να πω ότι φταιω εγώ;
Λυπάμαι για…
Τους πολέμους, το aids, τη φτώχια, το βιασμό της φύσης, τους άστεγους, την ανεργία, τις γυναίκες-άντρες, τους άντρες-γυναίκες, τα απομνημονεύματα των πολιτικών μου, τους εμπόρους της ανθρώπινης ψυχής, τα talk shows, τον κυβισμό, το τεχνο-ροκ, την ψυχανάλυση, την κυτταρίτιδα, τη μόδα της δεκαετίας του ’70, τις ρυτίδες, τις γυναίκες που κοιμούνται μόνες, τους προέδρους της Αμερικής, την κατάντια του σοσιαλισμού, την αφροσύνη του καπιταλισμού, την οριστική τύφλωση μιας καθαρά κοσμικής εκκλησίας, τα συστήματα και τις θεωρίες, όλους τους «–ισμούς» που έσπειρα στον πλανήτη.
Χαίρομαι για…
Την αμφισβήτηση του μονοπωλίου της αλήθειας, τη σχεδόν πανανθρώπινη δυνατότητα για γνώση, την διαπόμπευση των ολοκληρωτισμών, την εκμηδένιση των αποστάσεων, τους ανεξερεύνητους ωκεανούς, το σούπερ μίνι, τα σούπερ-μάρκετ, το Σούπερμαν, τα δωδεκάμετρα, τα καρτούνς, τα καθίσματα των σινεμά, το μπικίνι, την τσιχλόφουσκα, τα μετρό, την ασπιρίνη, τις επιγραφές νέον, τα απομνημονεύματα των σταρ μου, τη μόδα του ’50, τα blues της πόλης, τα φετίχ, τον Σαλβαδόρ Νταλί, τους Rolling Stones, την παράξενη χημεία της ζωής που διαρκώς θριαμβεύει.
Goodbye old man, hello baby!
Η ώρα πέρασε, το φως λιγοστεύει, οι σκιές γύρω μου αρχίσανε τον τελευταίο τους χορό. Η βροχή συνεχίζει μονότονη και πένθιμη, μουσκεύει την ψυχή μου. Το κερί τρεμοσβήνει, σε λίγο θα πρέπει να το σβήσω. Φύσα βοριά, φύσα… Παρηγορούμαι με τη σκέψη, πως κάθε τι καινούργιο κουβαλάει μέσα του το παλιό. Ο θανατικός σπασμός του καθώς φεύγει, θα φωτίζεται από τη λάμψη του νέου που καταφθάνει. Το μωρό που σε λίγο έρχεται θα αρχίσει με την ξεθυμασμένη φόρα μου, θα κλάψει στο βρεφικό του κρεβατάκι απαιτώντας όλη την προσοχή, θα μπουσουλίσει στα άγνωστα κανάλια του διαστημοδικτύου, θα αρχίσει να τρέχει στους ιλιγγιώδεις ρυθμούς μιας νέας παγκόσμιας ψυχοσύνθεσης, θα δημιουργήσει μια όγδοη τέχνη, θα στείλει διαστημόπλοια σε απίστευτα μακρινά άστρα…
Ίσως όμως, τίποτα από αυτά δεν συμβεί. Ίσως ο εικοστός πρώτος θα είναι η αρχή μιας μεγάλης μεταβατικής περιόδου, στερημένης από τα μεγάλα εξωτερικά γεγονότα που χαρακτήρισαν εμένα. Φύσα βοριά, φύσα…
Ίσως πάλι, ο θρυλούμενος ιός που θα καταστρέψει τη μνήμη των κομπιούτερς, διαβρώσει και τη συλλογική ανθρώπινη μνήμη, αφήνοντας τους μόνους, χωρίς αναμνήσεις, πάνω σε μια αλλόκοτη και φουτουριστική Εδέμ. Ίσως βρεθεί η χημική σύνθεση των ονείρων κι η λύση της εξίσωσης που θα τα μετατρέπει σε πραγματικότητα. Φύσα αγέρα, φύσα…
Ίσως τελικά, οι άνθρωποι τα πετάξουν όλα και ζουν σαν το Ροβινσώνα διαβάζοντας τον «Αιμίλιο» του Ρουσσώ, τρώγοντας τα χόρτα των οικολόγων. Ίσως…
…Αλλά κι εμένα τι με νοιάζει, αφού σκόνη τότε στον αέρα θα ’μαι…
Τα τελευταία μου Χριστούγεννα τα πέρασα.
Σβήνω το κερί μου τώρα, γίνομαι αιώνας.
Καληνύχτα.